Ο Δήμος Δάφνης – Υμηττού τιμά την επέτειο του «Κάστρου του Υμηττού»

Στις 28 Απριλίου 1944, έπειτα από προδοσία (αργότερα οι έρευνες για τον εντοπισμό των προδοτών κατέληξαν στην εκτέλεση (από την ΟΠΛΑ) ενός άνδρα που συμμετείχε στη μεταφορά των όπλων στο σπίτι και μιας γυναίκας ιδιοκτήτριας του σπιτιού), οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες είχαν πληροφορηθεί ότι στο σπίτι υπήρχε μεγάλο μέρος του οπλισμού που χρησιμοποιούσε η 1η Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ της Αθήνας.

Ήδη η ελληνική Αντίσταση είχε αρχίσει να θεριεύει στην Καισαριανή και τις γύρω περιοχές, καθώς ήταν θέμα χρόνου οι Γερμανοί, έπειτα από τις ήττες που είχαν υποστεί σε κρίσιμα μέτωπα, να φύγουν από τη χώρα μας. Όπως ήταν αναμενόμενο η αντίδραση των Γερμανών ήταν σκληρή. Στις 5 Απριλίου οι Γερμανοί κρέμασαν σε κοινή θέα στου Ζωγράφου, για εκφοβισμό, πέντε μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ που είχαν συλληφθεί για αντίποινα στην δολοφονία ενός ταγματασφαλίτη λοχαγού. Στις 21 Απριλίου ο ΕΛΑΣ απέκρουσε μεγάλη επίθεση στην Καισαριανή ενώ λίγες μέρες αργότερα, την πρωτομαγιά εκτελέστηκαν οι 200 κομμουνιστές στο Σκοπευτήριο Καισαριανής.

Ενδιάμεσα συμβαίνει το έπος της πολύωρης μάχης στο «Κάστρο του Υμηττού». Ένα από τα πιο ηρωικά κατορθώματα της Αντίστασης. Οι τρεις νεαροί, μετά την προδοσία, κλείστηκαν στο μικρό σπιτάκι και και πολέμησαν μέχρι τελευταίας ρανίδος.

Από τις 8 το πρωί το σπίτι ήταν περικυκλωμένο. Οι Γερμανοί και οι Ταγματασφαλίτες από την αντίσταση που δέχονταν πίστευαν πως μέσα στο σπίτι είχε κλειστεί λόχος ανταρτών. Εκτός από τις σφαίρες, από τους πολιορκητές επιστρατεύτηκε και αντιαρματικό κανόνι. Μέχρι και βενζίνη περιέλουσαν γύρω από το σπίτι προκειμένου να τους κάψουν. Όμως οι τρεις νεαροί απέκρουαν όλες τις επιθέσεις. Ο χαλασμός από τις σφαίρες συνεχίζεται μέχρι αργά το μεσημέρι. Ενδιάμεσα ο Φωλτόπουλος είχε σκοτωθεί στο πατάρι ενώ ο Κιοκμενίδης, πριν πεθάνει, κατάφερε να καταστρέψει ένα μεγάλο μέρος του οπλισμού. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες κάποια στιγμή όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά ο Δημήτρης Αυγέρης βγήκε από το σπίτι τρεκλίζοντας, φώναξε «Σας νικήσαμε τέρατα» και έπεσε νεκρός έπειτα από μια ριπή.

Η ημερήσια διαταγή του Α’ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ αναφέρει: “Ούτω ο διμοιρίτης Αυγέρης Δημήτριος και οι μαχηταί Φολτόπουλος Κωνσταντίνος και Κιοκμενίδης Αθανάσιος, την 28.04.1944, εκεί, εις τον οικίσκον του Υμηττού , έστησαν λαμπρόν ηρώον δόξη. Το ολοκαύτωμα των αξίων και υπερόχων αυτών μαχητών του ΕΛΑΣ των Αθηνών, πυρσός πατριωτισμού, πυρπολεί τας ψυχάς μας τας ημέρας αυτάς. Αιωνία η μνήμη των τριών ανδρείων…”

Στο βιβλίο του η Δημήτρη Ψαθά “Αντίσταση” (1945) ο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας και χρονογράφος,  μέλος του ΕΑΜ και αυτός όταν ήταν νεαρός, εξιστορεί το γεγονός:

“Το σπίτι του Υμηττού. Κοντά διακόσιοι είναι οι πολιορκητές-τσολιάδες, Γερμανοί. Στήνουν στις γύρω ταράτσες πολυβόλα, στήνουν όλμους, κυκλώνουν το “οχυρό”. Είναι 8:50 και δεν υπάρχει στενό που να μπορεί να περάσει ούτε μυίγα. Σ’ ένα ύψωμα κοντά εκεί, ανεβαίνει ένας αξιωματικός των ταγμάτων ασφαλείας και φωνάζει:

– Τομάρια παραδοθείτε! Παραδοθείτε, καθάρματα, γιατί θα σας κάψουμε. Κι εσάς και το σπίτι!

…. Ωρες ολόκληρες περνούν, φτάνει ψηλά ο ήλιος κι όμως το φρούριο δε λέει να πέσει. Το υλικό των δυο παιδιών φτάνει στο τέλος του. Τότε κρατά ο ένας μονάχα την αντίσταση κι ο άλλος καταστρέφει τα όπλα, μην πέσουν στα χέρια του κατακτητή. Βροχή πέφτουν οι όλμοι, οι χειροβομβίδες παίρνει φωτιά το σπίτι. Πέφτει την ώρα τούτη ο δεύτερος, ο Κιοκμενίδης. Έμεινε ένας πια να παλαίψει με όλα τα θεριά, ο Αυγέρης.

Λαβωμένος κάθεται εκεί και συνεχίζει την αντίσταση. Κοντεύει το απόγευμα. Δεν αντέχει άλλο το κορμί. Και τρεκλίζοντας βγαίνει στην πόρτα και φωνάζει: Σας νικήσαμε τέρατα!

Σωριάζεται με μια ριπή. Χυμάνε τότε οι Γερμανοί, χυμάνε οι τσολιάδες επάνω στο παιδί που ψυχομαχά και ζητά λίγο νερό να βρέξει το καμμένο του λαρύγγι. Με μια κλωτσιά τον αποτελειώνει ένας Γερμανός. Και τότε οι πολεμιστές του Χίτλερ μπαίνουν μέσα στο σπίτι να βρούν τις εκατοντάδες των πολεμιστών που κράτησαν την άμυνα του Κάστρου τόσες ώρες. Στέκονται απορημένοι. Τρία παιδιά. Φορτώνουν στ’ αυτοκίνητά τους τα τρία κουφάρια και φεύγουν ντροπιασμένοι.

Κρυφό προσκύνημα γίνεται ο τόπος που πέσαν τα παιδιά. Βάζουν πετραδάκια γύρω στα σημεία που πέσαν τα κορμιά και ανάβουν καντήλια γυναικούλες. Και τα κορίτσια φέρνουν λουλούδια και στεφάνια σε αυτούς τους τάφους.

Το σπίτι μετά τη χούντα και επί δημαρχίας Ανδρέα Λεντάκη πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Υμηττού και κηρύχθηκε διατηρητέο.

Με πρωτοβουλία και δωρεά του αντιστασιακού Πέτρου Μπουρδουκούτα, την εποχή που Δήμαρχος Υμηττού ήταν ο Δημήτρης Αργιανάς, έγινε μια μεγάλη ανακαίνιση και το σπίτι μετατράπηκε σε μουσείο-σύμβολο του έπους της αντίστασης.

ΣΑΝ ΘΡΥΛΟΣ

Κάστρο δεν ήταν, ένα σπίτι απλό
βαμμένο απ’ τα συνθήματα του αγώνα
σαν όλα τ’ άλλα εκεί στον Υμηττό.
Μα τ’ όρισε η τύχη προμαχώνα.

Κάστρο δεν ήταν, μ’ άντεξε σαν Κάστρο.
Ολάκερη μια μέρα και βωμός
υψώθηκε κι ολόκληρο σαν άστρο
στην αίγλη του το πήρεν ο ουρανός

Τρία παιδιά, τρεις νέοι, τρεις επονίτες
ταν οι μόνοι άξιοι του φρουροί
και γύρω ένα φουσάτο γκεσταμπίδες,
τσολιάδες, καστροπάρτες Γερμανοί.

Κι όταν το γέρμα του ήλιου οι αντρειωμένοι
σιγήσαν πια κι αυτοί, χωρίς πνοή
προχώρησαν αργά, δειλά, σκιαγμένοι
οι πολιορκητές μες στη σιγή.

Σωρό τα πτώματα έλεγαν θα βρούνε
και βρήκαν μόνον τρία νεκρά παιδιά.
Κατάπληκτοι τα βλέπουν κι απορούνε
πούθε έβγαινε μια τέτοια λεβεντιά.

Πούθε έβγαινε; Απ’ τα Νιάτα απ’ τη θυσία,
τάχεν η ΕΠΟΝ γεννήσει η ηρωική
να ξαναγράψουν μια παλιά ιστορία
σε νέα σελίδα ακόμα πιο λαμπρή.

Στο Κούγκι τώρα και στ’ Αρκάδι,
το σπίτι – Κάστρο στέκεται ιερό.
Κι οι τρεις λεβέντες λάμπουν κάθε βράδυ
τρίδυμα αστέρια εκεί στον Υμηττό.

Σοφία  Μαυροειδή – Παπαδάκη