Οδός Δερβενακίων

Μετά το ηρωικό ολοκαύτωμα των τριών αγωνιστών του ΕΠΟΝ που θυσίασαν την ζωή τους για την ελευθερία των λαών, στο Θρυλικό κάστρο του Υμηττού, ένας άλλος δρόμος έχει τώρα τη σειρά του να γίνει γνωστός, όχι μόνο στους νέους συμπολίτες μας, αλλά και σε όλους εμάς που ζούμε με τις αναμνήσεις από τα δύσκολα πέτρινα χρόνια των δεκαετιών που πέρασαν.

Πρόκειται για την οδό Δερβενακίων, (τιμητικό όνομα από την μάχη στα Δερβενάκια, στην ελληνική επανάσταση του 1821). Τον δρόμο των μεγάλων αντιθέσεων. Και το λέω αυτό διότι κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο δρόμος αυτός στον οποίο τυχαίνει να κατοικώ, είναι φορτωμένος με όλων των ειδών ανεξίτηλες πολιτικές και οικονομικές αποχρώσεις που δεν μπορεί να τις σβήσει ο χρόνος.

Περπατώντας λοιπόν από μικρό παιδί, κατέγραφα στην μνήμη μου όχι μόνο την οικιστική αλλαγή αλλά και τα πρόσωπα των συμπολιτών μου, που είχα την τύχη να γνωρίζω, λόγω της παραδοσιακής μου εργασίας σαν διανομέας γαλατάς, από το γαλακτοπωλείο “Ηρώον” και πρατήριο της Ε.Β.Γ.Α. των γονιών μου.

Με αφετηρία την πλατεία Αγίας Λαύρας και το μνημείο των Ηρώων. η οδός Δερβενακίων πλαγιασμένη στους πρόποδες του λόφου “Άρη Αλεξάνδρου”, (πρώην λόφος Γερμανού -από το γνωστό κανόνι που είχαν στημένο οι γερμανοί κατακτητές, για να ελέγχουν το πολεμικό εργοστάσιο Μαλτσινιώτη, σήμερα ΠΥΡ-ΚΑΛ), εκτείνεται σε ένα μήκος του ενός χιλιομέτρου περίπου καταλήγοντας στο παλιό λατομείο εργάνη, όπου σήμερα διέπεται η άθληση των παίδων, με πολιτιστικά κέντρα και το μουσικοθέατρο των Βράχων “Μελίνα Μερκούρη”, έργο των κατοίκων Βύρωνος και Υμηττού, με μπροστάρη τον ανυπέρβλητο Δήμαρχο και Συγγραφέα (πολιτικό) Ανδρέα Λεντάκη.

Ως πρώτη λοιπόν, χαρακτηριστική μορφή που έρχεται στην μνήμη μου είναι ο αιωνόβιος μικρασιάτης Σμυρνιός, κ. Λουκάς Αρναούτης ή Αρναούτογλου, πρωταθλητής δρομέας με μετάλλια σε αθλητικές εκδηλώσεις της Σμύρνης πριν την καταστροφή (Βλ. Κοσμά Πολίτη).
Δεν γνωρίζω που ανήκε Απόλλων ή Πανιώνιο (τα δύο ιστορικά πολιτιστικά και αθλητικά κέντρα-σωματεία της Σμύρνης).

Πολύ κοντά συναντάμε τον πολιτικάντη ιχθυέμπορο στην Βαρβάκειο Αγορά, κ. Νίκο Τρίκατζη, με το απέραντο πάντοτε καλοσυνάτο χαμόγελό του.

Ο δε, κ. Κώστας Σάκος, οδοντίατρος και πρώτος Δήμαρχος της Δημοκρατικής παράταξης, αφότου ο Υμηττός έγινε από Κοινότητα, Δήμος στις Δημοτικές εκλογές του 1963.

Μία άλλη φιγούρα είναι ο παραδοσιακός βαρκάρης, ο Μαθιός, που οι βαρκούλες του αρμενίζουν ακόμα και σήμερα στον Αργοσαρωνικό και όχι μόνο.

Ο μπακάλης, πρώην αστυνομικός κ. Κώστας Ρούσσος και απέναντι ακριβώς στην γωνία ο γνωστός τότε κοσμηματοπώλης κος Ζώης, με παράπλευρο γείτονα στην οδό Θυρών, τον Αστυνομικό Διευθυντή της αγορανομίας Αθηνών, κ. Γιάννη Παπανικολάου. Αυστηρός-Δίκαιος-Αδέκαστος. Ο Θεός να του δίνει χρόνια ακόμα και σήμερα.

Στο νούμερο 25 της οδού Δερβενακίων, κάθε μέρα θα συναντούσα τους γνωστούς φίλους των γονιών μου. Τον Γυραλαίο Χιώτη, αυτοκινητιστή κ. Στράτο Ματσούκη με την αξιοσέβαστη σύζυγό του, κα Άννα Κουμπούρα (πατρώνυμο) με καταγωγή την Μάδυτο της Ανατολικής Θράκης και πατρίδα της μητέρας μου Ευανθίας Ιωάννου Δούκα (πατρώνυμο). Ο κος Στράτος διετέλεσε ενεργός συνεργάτης στην οργάνωση των Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών – Πειραιώς με την επωνυμία Α.Σ.Π.Α.

Στην γωνία με την οδό Αμασείας βρίσκονται αντικριστά οι δύο οικίες των κ.κ. Κωνσταντίνου Σηφάκη, εγγονό του κρητικού καπετάν Σήφακα στα βουνά του Ψηλορείτη και κ. Στράτου Πετρέλη, “πατέρα” της εσωτερικής διακόσμησης των σπιτιών (ταπετσαρίες), να μας δίνουν ένα ξεχωριστό βάρος στο οικογενειακό περιβάλλον της περιοχής με την φροντίδα των γραφικών κηπουρών, Κώστα Ραϊση και Ανέστη Ιντζόγλου.

Η οικογένεια Σηφάκη έλαβε το προσφυγικό οικόπεδο με πληρωμή και χτίστηκε το 1930. Είναι δε από τα πρώτα σπίτια στην οδό Δερβενακίων. Ο κ. Πετρέλης το έχτισε το 1939.

Ο Νικόλαος Σηφάκης, πατέρας του Κωνσταντίνου, διετέλεσε φιλόλογος καθηγητής, Γυμνασιάρχης και συγγραφέας. Συντάκτης του γλωσσολογικού λεξικού ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ και πολλών συγγραμμάτων. Επίσης ο αγαπητός σε όλους υιός του Κωνσταντίνος Σηφάκης, τ.Δ/ντής του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, άριστος κριτικός γραπτών άρθρων και φιλομουσικός πιανίστας, μας γοήτευε με τον πρωτότοκο υιό του Νίκο Σηφάκη (επίσης γλωσσολόγο, τακτικό καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) με τις νέες τραγουδίστριες Μαριάνα Χατζοπούλου και Μυρτώ Δουλή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και κάθε χρόνο η οδός Δερβενακίων στις 6 Δεκεμβρίου, εορτή του Αγίου Νικολάου, γέμιζε από μαθητές και μαθήτριες που ερχόντουσαν να τους ευχηθούν χρόνια πολλά, κάτω από τις μουσικές μελωδίες του Κωνσταντίνου και του υιού του Νικόλαου.

Ο Ευστράτιος Πετρέλης με το πανέμορφο πέτρινο σπίτι, πραγματικό στολίδι στον Υμηττό, υπήρξε και πρωτεργάτης του Φιλοπρόοδου Ομίλου Υμηττού Φ.Ο.Υ. απο την ίδρυσή του το 1955 με κλειστές προσφορές του μέχρι και την αγορά του πρώτου πιάνου, διασκεδάζοντας αφιλοκερδώς με τον πιανίστα Κώστα Σηφάκη, μικρούς και μεγάλους στον υπαίθριο κινηματογράφο “Αμύντα”.

Πέραν όμως όλων αυτών των ευχάριστων δημιουργιών, με πρότυπο την πολιτισμική ταυτότητα, μικροί και μεγάλοι και ιδίως οι μεγαλύτεροι ζήσανε και στιγμές δυσάρεστες, με το να βλέπουν νυχθημερόν τους βάρβαρους κατακτητές της πατρίδας μας, γερμανούς, ιταλούς να διασχίζουν τον πανέμορφο δρόμο μεταφέροντας αιχμάλωτα παλικάρια αγωνιστές, στα νταμάρια για να τους εκτελέσουν. Τι ντροπή Θεέ μου, ο πρωτογωνισμός ξεπερνούσε τα όριά του. Τα μεγάλα παιδιά κάτω από τους οδυρμούς των μανάδων που έχασαν τα παιδιά τους μαζεύανε τους κάλυκες μετρώντας τον αριθμό των άδικα εκτελεσθέντων.

Αδελφοί μου αναγνώστες συγχωρέστε με, αλλά οι αλήθειες πρέπει να γράφονται και να καταγράφονται, αποτυπώνοντας στην μνήμη, τους αγώνες των ελλήνων αγωνιστών. Ο Θεός να βάλει το χέρι του παιδιά. Αν και εγώ θα προτιμούσα το πόδι του σε μερικούς. Αν υπάρχει δηλαδή Θεός. Ήμαρτον.

Στην γωνία με την Καλλιπόλεως θα συναντήσουμε το μεγάλο παραδοσιακό σιδεράδικο του κ. Γιώργου Λάλα και αμέσως μετά το γνωστό σπίτι των οικογενειών Γρίβα.
Παιδιά δύο αδελφών, τα συνώνυμα εξαδέλφια. Ο μεν πρώτος Γιάννης Γρίβας ονομαστός δάσκαλος της ελληνικής επιπλοποίας και ο κατά αρκετά χρόνια νεότερος ξάδελφός του, Γρίβας Ιωάννης, νομικός Πρόεδρος του Αρείου Πάγου και υπηρεσιακός πρωθυπουργός στις βουλευτικές εκλογές του 1990. Στο ίδιο τετράγωνο, θα συναντήσουμε την οικία του Πάτροκλου Πανονίδη, πρωτοψάλτη στην ενοριακή εκκλησία ‘’Μεταμόρφωση του Σωτήρως’’ με τον γιο του Τάκη Πανονίδη, ονομαστό φωτογράφο του Παναθηναϊκού. Και δίπλα του αντιδημάρχου κ. Δημήτρη Βασιλακάκη στις δημοτικές επιχειρήσεις Βύρωνα με συγκάτοικο τον ιατρικό επισκέπτη Ευάγγελο Καβαλιεράτο που απεβίωσε. Οι κληρονόμοι του το επούλησαν στην επίσης Ιατρική επισκέπτρια Αθηνά Γραμματικοπούλου με την φαρμακοποιό αδελφή της Ατζελίνα (Αγγελική). Απέναντι ακριβώς βρίσκεται το δικό μου σπίτι ανακαινισμένο, με παραγωγικά δέντρα με το καθημερινό μου χόμπι, να τα φροντίζω με αγάπη, περνώντας με δημιουργία τις συνταξιοδοτικές μέρες της ζωής μου.

Η επόμενη μεγάλη αξία της περιοχής είναι το ιδιόκτητο σχολείο της κυρίας Μποσινάκου, με τους πολυάριθμους συναδέλφους δασκάλους της παριανής οικογένειας Χρήστου Αλιμπράντη. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τον διευθυντή της εφημερίδας ‘’Παριανά Νέα’’, κ. Νίκο Αλιμπράντη, ακαδημαϊκό, για τα εύσημά του λόγια στο βιβλίο που έγραψα με τίτλο ‘’Όπου ο νους μας ταξιδεύει’’. Κύριε Νίκο σε ευχαριστώ πολύ. Α.Κ.Κ.

Μία μεγάλη μορφή των γραμμάτων και της τέχνης που έζησε σε αυτόν τον τόπο είναι και ο αείμνηστος δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας κ. Ιωάννης Μπέρτσος. Αρκάς με ρίζες από τα Κούλα της Ιωνίας, πρωτεργάτης στις ονομασίες των δρόμων. Το χαρακτηριστικό σταυροδρόμι Κούλων και Δερβενακίων, στέλνει το νου μας σε πορφυρογέννητους καιρούς. Συντάκτης Διευθυντής της πολιτικής εφημερίδας ‘’Έθνος’’. Στην εποχή του ως θεατρικός συγγραφέας μας διασκέδαζε θεατρικά και στο ραδιόφωνο με τα κωμικά επεισόδια του γνωστού αρμένη ηθοποιού Νίκου Τριανταφυλλίδη, με το καλλιτεχνικό όνομα ‘’Αγκόπ’’. Ο δε γιός του, Γιώργος Μπέρτσος, δημοσιογράφος, αθλητικογράφος και σπίκερ των ποδοσφαιρικών αγώνων, με τον παλμό της φωνής του, ξεσήκωνε τις καρδιές μας, περιγράφοντας χαρακτηριστικά τις εξελίξεις των παιχνιδιών και συγκεκριμένα στο παιχνίδι των εθνικών ομάδων Ελλάδας-Γαλλίας το 1960. ‘’Την μπάλα την έχει ο Ροσσίδης, κάνει πάσα στον Μπέμπη, αυτός στον Υφαντή που μπαίνει με φόρα και σουτάρει……αχ,αχ,αχ… τι χάσαμε..η μπάλα βρίσκει δοκάρι. Την μπάλα την έχει ο Νεμπίδης, την δίνει στον Πανάκη, ο Βαγγέλαρος μπαίνει με φόρα και σουτάρει και γκόλ…γκολ αγαπητοί μου ακροατές, βάλαμε γκολ, με τον Πανάκη γκολ….”

Τι να πω..αλησμόνητα παιδικά χρόνια. Ανηφορίζοντας πλέον προς το τέλος της διαδρομής μου, θα θυμηθώ τον αλησμόνητο Ιπποκράτη Παπαθεοδώρου, πατέρα του προπονητή της Εθνικής Νέων στο μπάσκετ, όπου και κατακτήσαμε το Ευρωπαϊκό κύπελο.

Στην συμβολή των δρόμων Μελίνας Μερκούρη, Πανόρμου και Δερβενακίων, ένα τσούρμο παιδιά θα καλημερίζουμε τον πάντοτε καλοσυνάτο ρουμελιώτη ηθοποιό, Γιώργο Φούντα.
Ανάμεσά μας βέβαια και τα παιδιά του, Θύμιος και Τζέλα, φωνάζοντας το χαρακτηριστικό “ Στέλλα κρατάω μαχαίρι” από το ομώνυμο έργο του Ελληνικού Κινηματογράφου.

Τέλος, μεγάλη αντίθεση είναι και η στάνη (μαντρί) με γίδια και πρόβατα του Πράγκα, που με σύντροφο τον βοσκό Κοντούλη Ανδρέα με την παραδοσιακή φλογέρα του αλλά και τις εμφανίσεις του στον ελληνικό ασπρόμαυρο κινηματογράφο. Στο χωριό μου, μικρό τσομπανάκι, η μουσική της φλογέρας με μάγευε.

Για αυτό και το υποστηρίζω με εθνική περηφάνια, ότι το δημοφιλέστερο μουσικό όργανο στον τόπο μας, με το ιστορικό υπόβαθρο είναι η φλογέρα. Διότι ο βοσκός παίζει συνεπαρμένος την φλογέρα, τραγουδάει την Αστέρω, την Γκόλφω, την Μαρία Πενταγιώτισσα, φυλάει τη βοσκοπούλα, και φυλάει και τα πρόβατα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Πράγκας θεωρείται σαν ο πρώτος βοσκός του Δήμου Αθηναίων. Το δε επίσημο όνομά του είναι Γεώργιος Μερκούρης, γεννηθείς στην οδό Κανάρη 6 στον Βύρωνα. Απεβίωσε 102 ετών.

Οι αναμνήσεις σε εμάς τους μεγάλους έχουν πολύ μεγάλη σημασία διότι θυμόμαστε και τιμούμε τις παραδόσεις της πατρίδας μας, μεταφέροντας τα ήθη και τα έθιμα στις νεώτερες γενιές, όπως μας ορίζει η πολιτιστική ιστορική μας ταυτότητα.

Και μια μικρή ιστορία που μοιάζει σαν παραμύθι, είναι όμως αληθινή.

Στο σπίτι μας, ο παππούς φιλοξενούσε και δύο ορφανά ανίψια. Την Αγγελική και τον Γιώργη.
Η θεία Αγγελική, εργαζόμενη στου Μαλτσινιώτη αγαπιόνταν με έναν αυστριακό Αξιωματικό. Αστειευόμενοι με τις λέξεις ‘’Κουμουνής’’ η θεία, ‘’φασίστ’’ ο Βάλτερ, τσακωθήκανε. Σε πείσμα η ερωτευμένη Αγγελική πήρε ένα άσπρο σεντόνι και το έβαψε με ώχρα κόκκινο και το κρέμασε στο μπαλκόνι. Σε μηδέν χρόνο πλακώσανε οι γερμανοί. Ο Γιώργης που κρυβότανε μεσα λαχταρισμένος, βούτηξε απέναντι στο πηγάδι του Μητσάνη όταν φτάσανε οι γκεσταπίτες η γιαγιά έβγαζε με τον κουβά ένα κρύο καρπούζι, τους το πρόσφερε, το πήρανε και πάει. Έτσι γλίτωσε ο αγωνιστής Γιώργης. Συγχωρέθηκε σχεδόν κατοστάρης.

Αφήγηση από τον γαμπρό του κ. Μητσάνη, Θανάση Βασιλακάκη. Ο δε παππούς μου θαλασσινός καπετάνιος, έλεγε γελώντας, ‘’τα φουρτουνιασμένα κύματα της θάλασσας είναι πολύ μικρά μπρος στη φουρτουνιασμένη καρδιά μιας κόρης που αγαπάει”.

Σας χαιρετώ θερμά,
με αγάπη
Ο ταπεινός σας φίλος
Ανδρέας Κων/νος Κύρκος